Od kilku lat zwiększa się świadomość roli mikrobioty jelitowej. Mikrobiota jelitowa może być powiązana nie tylko z chorobami stricte gastroenterologicznymi, jak chociażby choroby zapalne jelit, lecz także z zaburzeniami psychiatrycznymi takimi jak: depresja, zaburzenia lękowe, autyzm, anoreksja, a nawet choroba Alzheimera czy choroba Parkinsona. Udowodniono również związek pomiędzy mikroflorą jelito-wą a zespołem nadpobudliwości z deficytem uwagi (ADHD) (1)
Niedawno na łamach pisma „Nature Microbiology” zespół z belgijskiego Vlaams Instituut voor Biotechnologie (VIB) opisał wyniki projektu badawczego, w którym wykazano, że różnorodne bakterie jelitowe mogą produkować psychoaktywne substancje.
Bakterie jelitowe mają zdolność dwukierunkowej komunikacji z Ośrodkowym Układem Nerwowym poprzez liczne mechanizmy: zmiany w składzie mikrobioty, stymulację układu immuno-logicznego, przez ścieżki nerwowe (nerw błędny), metabolizm tryptofanu, odpowiedź hormonalną jelit i metabolity produkowane przez bakterie. Mikrobiota jelitowa wpływa na centralny układ nerwowy (CUN) poprzez zdolność do syntezy oraz imitowania szerokiej gamy neuroaktywnych molekuł, takich jak acetylocholina, katecholaminy, kwas gamma-aminomasłowy, histamina, melatonina i serotonina (5-hydroksytryptamina). Na funkcje OUN mogą także wpływać krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe, które są produktami fermentacji wodorowęglanów i mają zdolność przenikania do krążenia systemowego. Ponadto mikrobiota jelitowa wydziela neurotrofiny i białka, np. neurotroficzny czynnik pochodzenia mózgowego (BDNF), synaptofizynę, postsynaptyczne białko gęstości 95 (PSD-95). Według Karakuły-Juchnowicz i wsp. [2] na funkcjonowanie osi jelito-mózg mają ponadto wpływ: 1) mikrobiota jelitowa,2) zespół jelita przesiąkliwego,3) nadwrażliwość na antygeny pokarmowe, w tym na gluten oraz kazeinę mleka krowiego.Informacje o zmianach hormonalnych, neuronalnych, zmianach w składzie bioty jelitowej są przekazywane prosto do mózgu drogą nerwu błędnego, który stanowi bezpośrednie połączenie pomiędzy układem pokarmowym a mózgowiem.
Neuroprzekaźniki produkowane przez bakterie jelitowe:
nazwa bakterii neuroprzekaźnik
Bifidobacterium – GABA
Escherichia, Bacillus, Saccharomyces spp. – noradrenalina
Streptococcus, Escherichia, Enterococcus spp. – serotonina
Bacillus – dopamina, noradrenalina
Lactobacillus – acetylocholina, GABA
(1) Can microbiology affect psychiatry? A link between gutmicrobiota and psychiatric disordersEwelina G u l a s1, Grzegorz Wy s i a d e c k i2, Dominik Strzelecki3, Oliwia Gawlik-Kotelnicka3, Michał Polguj Psychiatr. Pol. ONLINE FIRST Nr 91: 1–17
(2) Karakuła-Juchnowicz H, Dzikowski M, Pelczarska A, Dzikowska J, Juchnowicz D. Znaczenie zaburzenia osi jelitowo-mózgowej i nadwrażliwości na antygeny pokarmowe w etiopatogenezie schizofrenii. Psychiatr. Pol. 2016; 50(4): 747–760
(3) J Psychiatr Res. 2015 Apr;63:1-9. doi: 10.1016/j.jpsychires.2015.02.021. Epub 2015 Mar 3. Collective unconscious: how gut microbes shape human behavior.
Dinan TG1, Stilling RM2, Stanton C3, Cryan JF2.
NUTRIGENOMIKA 